2023ko maiatzaren 5ean gure 10.urteurrena ospatu genuen kooperatiba bezala. Hurbilekoekin zerbait jan, topa egin eta konpainiaz eta musikaz gozatu genuen Ambigú tabernan. Egun ederra izan zen.
Urteurrena aprobetxatu nahi dugu gure ibilbidearen inguruko hausnarketa egiteko, eta horretarako, urte hauetan zehar aurrera eramandako 10 proiekturen bilduma prestatu dugu. Hemen txostena.
Zer egin dugu 10 urte hauetan?
Kooperatiba bat
Kooperatibari esker hainbat saltsatan ibiltzeko aukera izan dugu, baina tresna bat izateaz harago, kooperatiba bera izan da 10 urte hauetako proiekturik esanguratsuena guretzat.
2011.urtean hasi ginen proiektu txikiak egiten, hasiera batean “irabazpidezko ondasun-erkidego” bezala, baina segiduan sortu zen kooperatiba izatera pasatzeko grina. Geroztik gure enpresa eredua hobetzeko eta parte-hartzaileagoa bihurtzeko pausuak ematen jarraitu dugu eta berriki plantillaren %80 bazkide izatea lortu dugu. Bitartean, kontziliaziorako baldintza eskasak hobetzen ahalegindu gara, lanaldi osoa 7 ordutara murriztuz eta oporretako egunak hitzarmenaren gainetik handituz.
Erreferendum bat
Diseinatzen eta dinamizatzen ditugun parte-hartze prozesuetan ez da oso ohikoa bozketa tresna gisa erabiltzea. Duela urte batzuk ordea, 2017an, lehen aldiz erabili ahal izan genuen horrelako tresna, Lekeitioko San Andres auzoaren urbanizazio proiektua onartzeko prozesu parte-hartzailean. Bozkatzera deitutakoen % 80ak eman zuen botoa, arrakasta handia izan zuen ekimenak, eta auzoa urbanizatzeko proiektua erreferendumaren emaitzak jarraituz garatu zen. Aukeratu beharreko bi proposamenak prozesuan zehar bildu genituen ideietan oinarrituta zeuden, tailerren, inkesten eta iradokizun-postontzien bidez.
Metodologia bat
Elkartoki da gurekin denbora gehien daraman proiektua, eskola-jolastokien eraldaketa inklusibo eta parte-hartzailerako programa, 33 ikastetxetan garatu ahal izan duguna.
Proiektuaren anbizioa patio jakin batzuen eraldaketa puntualetik harago doa, eta beti nahi izan dugu ikastetxe eta eskola gehiago batu patio inklusiboen mugimenduari, horretarako, programa eskalatzeko eta errepikatzeko modua bilatu dugularik. Urte hauetan zehar kolaboratzaile ugariz inguratu gara, eta beraiekin batera eskolako jolastokietan eta espazio kolektiboetan esku hartzeko metodologia bat formulatu dugu, BILDUMA BAT liburuan kaleratu genuena 2020an.
2014.urtetik geroztik ikastetxe hauetan lan egin dugu: Abendaño Ikastola (Gasteiz), Aitor Ikastola (Donostia), Arrigorriagako Eskola (Arrigorriaga), Elizalde Herri Eskola (Oiartzun), Etxaurren Ikastola (Aiala), Geroa Ikastola (Getxo), J.M. Sánchez Marcos Eskola (Bilbo), Juan Zaragueta Eskola (Orio), Karmelo Etxegarai (Azpeitia), Kueto Eskola (Sestao), Lekeitioko Eskola Publikoa (Lekeitio), Lezo Institutua (Lezo), Luzaro Ikastetxea (Deba), Mendiko Eskola (Amurrio), Mimetiz Eskola (Zalla), Mutriku IES (Mutriku), San Nikolas Ikastola (Getxo), San Pelayo Ikastetxea (Ermua), Urkitza Eskola (Bakio), Virgen de Oro Eskola (Murgia), Zabaleko Eskola (Amurrio), Zelaieta Eskola (Abadiño), Burdinibarra BHI (Trapagaran), Andramari Ikastola (Zornotza).
Mundu berri bat
2019an hasi ginen etorkizunarekin zerikusia duten teoria eta metodologien inguruan ikertzen eta hauekin esperimentatzen. Harrigarria bada ere, ordutik bidea oso emankorra izan da. Topiak bezalako esperimentazio proiektuetatik, Travelling into the Future moduko eskala handiko proiektu zehatzetara pasatu gara. Tartean EH2050 irratsaioa bezalako komunikazio proiektuak ere garatu ditugu.
Baina proiektu gozagarrienak esku artean ditugun azkenak izaten ari dira: etorkizun desiragarri bateko opera postdramatikoa den BADON, eta BADALABekin egiten ari garen espekulazio-prozesua, euskararen etorkizunaren ingurukoa.
Ikuspegi honen aplikazioak ikertzen eta probatzen jarraitzen dugu. Duela pare bat urte geure metodologia-jarraibideak argitaratu genituen, eta horiek hobetzen eta egokitzen dihardugu.
Zerbitzu bat
Iurretako Gazteria Zerbitzua ez da urte hauetan zehar diseinatu dugun zerbitzu publiko bakarra, baina garatu ahal izan dugun diseinu-prozesurik koherenteenetariko bat izan da.
2017ko urtarrilean Maraka enpresarekin batera, gazteekin eta udalerriko bestelako eragile batzuen parte-hartzearekin, partaidetzazko ikerketa, ekintza eta diseinu prozesu bat jarri zen abian, 3 urte iraun zituena. Hainbat fasetan garatu zen, eta 2019ko abenduan behin betiko zerbitzu-eredura eta espazioaren diseinura iritsi ginen. Prozesua lau fase nagusitan antolatu zen: ikertu, sortu, prototipatu eta definitu.
Lan honek “prozesuak” duen garrantzia erakusten du, batez ere gazteekin lan egiteko orduan. Zerbitzua martxan jarri aurretik frogatzeko aukera izan genuen, erabiltzaileekin eta zerbitzu emaileekin batera baloratzeko denbora hartu genuen… Guzti honek behin betiko zerbitzuaren izaera eta beharrezko baliabideak zehazteko nahitanahiezko informazioa eskaini zigun.
Lege bat
Ordenantzak pertsonen eguneroko bizitza arautu eta eraldatzeko legegintza-tresna boteretsua dira. Horregatik, 2018-2019 urteen artean Durangon garatu genuen prozesua harro egoteko modukoa da guretzat. Lan horren ondorioz, Udalerriko Etxebizitzen Ordenantzaren aldaketa onartu zen, etxebizitzak diseinatzeko eta eraikitzeko irizpideak arautzen dituena. Datozen 15 urteetan, 3.000 etxebizitza baino gehiagotan izango du eragina ordenantza berriak. Udaleko teknikariak, elkarteak eta herriko emakumeak integratu zituen parte-hartze prozesu baten ondorioz sortu genuen ordenentzak, diseinu-parametro berriak jasotzen ditu, etxeko lanak eta pertsonen zaintza errazteko, bai eta auzokideen artean lotura komunitario handiagoa sortzeko ere.
Durangoko Udalarekin urteak daramatzagu lanean, Hirigintza Arloko tresna eta planetan genero-ikuspegia txertatzeko urratsak ematen. Hainbat diagnostiko egin ondoren, epe ertainerako ekintza-plan bat bideratu genuen, eraikitako hiriaren azterketatik lan erreproduktiboen eta eguneroko bizitzaren beharrak hirigintza-tresnetan integratzera pasatzeko. Ildo horretan, Etxebizitzaren Ordenantza izan zen ikuspegi hori integratu zuen lehen tresna, eta horri HAPOak jarraitu dio.
Parke sare bat
Parke Biziak proiektuaren erronka nagusia Ordiziako parke-sarea modu parte-hartzailean definitzea izan zen; sarearen egitura orokorra, parke bakoitzaren izaera, eta parkeen arteko konexio eta ibilbideak landuz, eta herriko parke ezberdinen arteko osagarritasuna bilatuz. Udalak plangintzaren baitan jasotzen diren helburuak betetzeari ekin dio jadanik eta horren emaitza dira Barrenako parkearen estalkia eta barruko jolas berriak hornitzeko lanak.
Proiektu hau bereziki gustuko dugu, udalerrirako tresna baliagarria izateaz gain, proposatu dugun diseinu-sistema beste leku batzuetan apligarria eta erreplikagarria delako. Ordiziarako definitu genuen parkeak egituratzeko sistemak, 3 mailatan kategorizatzen ditu espazioak: parke zentralak, auzo parkeak, erabilera espezifikodun parkeak. Hortaz gain, parke bakoitzaren ezaugarritzea bete beharreko 5 kualitateren arabera egituratzen du: naturalizazioa, jolasgarritasuna, adierazgarritasuna, autonomia eta topaleku izaera.
Laborategi bat
Herritarren parte-hartzeari buruzko berrikuntza publikoko laborategia izango den ILABaren sorreran parte-hartzeko aukera izan dugu azken urteetan.
2018-2020 aldian zehar laborategia diseinatzeko prozesuaren idazkaritza teknikoa egin genuen, hainbat erakundetako eragileren, adituren eta erakunde zibikoren parte hartzearekin. Ilab-ek Euskal Autonomia Erkidegoko herritarren parte-hartzearen arloko berrikuntza publikoa sustatzeko erreferentziazko foro egonkor bat izateko xedea du, euskal administrazio guztientzat eta gizarte-sarearentzat, eta jardunbide egokiak orokortzeko balioko du. Laster jarriko da martxan, eta berriz ere proiektuaren kudeaketa teknikoaz eta administratiboaz arduratuko gara. Mimo handiz egiten ari garen enkargua da, ekimen honen hasieratik parte izan garelako.
Ikerketa bat
Tipin lan praktikoak eta aplikatuak ikerketekin nahastea gustatzen zaigu. Horretarako, gure corpus teorikoa eta metodologikoa elikatzea ahalbidetuko diguten esparruak bilatzen saiatzen gara. Horren erakusgarri da Errenteriako Udalaren Koldo Mitxelena bekari esker egiten ari garen ikerketa: “Eguneroko bizitza eta harreman komunitarien garapena Errenteriako industralizazio garaiko etxebizitza auzoetan“.
Ikerketaren helburua zera da: Errenterian 1950 eta 1980 urteen artean industrializazioaren itzalpean eraikitako etxebizitza-auzoen ezaugarri urbanoen eta gaur-egungo eguneroko bizitza eta harreman komunitarioen garapenaren arteko harremana aztertzea da. Ezagutu nahi dugu garai horretan eraikitako etxebizitza-auzo ezberdinek ze oztopo azaltzen dituzten gaur egungo bizi moldeak garatzeko, zaintza lanetan eta auzo-harremanetan fokua jarriz; eta baita ze indargune eta aditu beharreko ezaugarri dituzten. Urte bukaeran publikatuko da ikerketaren emaitza jasoko duen argitalpena.
Estrategia bat
Ez da ohikoa erakundeek beren denbora hartzea modu estrategikoan pentsatzeko. Ez zen hala gertatu Osasun Eskolaren prozesuarekin. Osasun eskola zaintza komunitarioen sare gisa definitzen da, pertsonei laguntza, orientazioa eta informazioa ematen diena, eta elkarteekin lankidetzan diharduena. Osasun Sailak eta Osakidetzak Osasun Eskola zerbitzua sortu zuten 2013an, eta zortzi urteko ibilbidearen ostean, proiektuaren norabidea berbideratzeko prozesu bat abiatu zen, zerbitzuaren etorkizuna irudikatzeko eta erabiltzaileei bideratutako eredu bat ezartzeko, zerbitzua egituratua izan zedin. Pertsonengan zentratutako lanketa estrategikoa egin genuen, ikuspegi holistikoa izan zuena, pertsonak ardatz zituena, diseinuan eta gizarte-zientzietan erabilitako tresnak eta egiteko moduak hibridatzen zituena, eta ezaugarri nagusi gisa enpatia zuena.
